Region Puszczy Białowieskiej

Szukaj globalnie
{}

Pomnik Bohaterom walki o wolność

Pomnik upamiętniające masowe mordy.

 Pomnik ten upamiętnia miejsce publicznych, masowych egzekucji, dokonywanych przez hitlerowców w okresie od sierpnia 1942 roku do listopada 1943 roku. Swoje ofiary wieszali oni na drzewach rosnących na placu przed cerkwią. Pomnik wystawiony został w 1959 roku. Środki na jego budowę zgromadzone zostały z datków mieszkańców Białowieży oraz powiatu hajnowskiego, bielskiego i białostockiego, a także rejonu prużańskiego na Białorusi, skąd pochodziły stracone osoby. Przewodniczącym społecznego komitetu budowy pomnika był Michał Szpakowicz, całością prac przy jego budowie kierował inż. Tadeusz Mokrzycki.

 Pierwotny projekt pomnika opracował białowieżanin Mikołaj Wołkowycki z Białowieży, wówczas asystent na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W wielkim kamieniu chciał wyrzeźbić trzy twarze wyrażające Strach, Cierpienie, Zwątpienie. Niestety, jego pomysł został odrzucony. Na kamieniu umieszczono tylko tablicę informacyjną. W miejscu straceń znajdowały się wcześniej dwa pomniki - popiersie cara Aleksandra II na postumencie (ustawione w 1912 roku) i pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego (ustawiony w 1934 roku). Pierwszy z pomników został wywieziony w sierpniu 1915 roku do Rosji, a drugi zniszczony przez Niemców w lecie 1942 roku. Kiedy przystępowano do budowy pomnika upamiętniającego miejsce straceń, nie było już żadnych śladów po pomniku J. Piłsudskiego. Jeden z członków komitetu budowy pomnika – Borys Nikitiuk, tak wspominał po latach, na łamach „Kuriera Porannego” (Nr 128/1999), szczegóły budowy: Szczególnie malowniczo prezentuje się pomnik w nocy na tle podświetlonej sylwetkę białowieskiej cerkwii (2009r.) „Na zlecenie Społecznego Powiatowego Komitetu Budowy Pomnika w Hajnówce (z siedzibą w Białowieży) POM w Narwi zajął się sprowadzeniem głazu spod Narewki. Rozebrano i dostarczono cały fundament Pomnika Żubra w Zwierzyńcu. Wszystkie płyty granitowe, kamienie pochodziły z rozbiórki części pałacu w Parku Pałacowym. Płyty czołowe na głazie wykonał bezpłatnie mistrz z Hajnówki, przedwojenny działacz PPS p. Pikulski”. 

 Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 22 lipca 1959 roku. Od tego czasu stał się on miejscem, w którym, w czasach PRL-u, odbywały się wiece, masówki i mityngi urządzane z okazji różnych świąt państwowych, rocznic i okolicznościowych spotkań. Przed pomnikiem kończył się zawsze pochód 1-majowy. Na przełomie maja i czerwca 2000 roku przed pomnikiem położono kostkę brukową. Natomiast 14 października 2004 roku metropolita warszawski i całej Polski Sawa poświęcił ustawiony tutaj prawosławny krzyż dębowy.


Piotr Bajko
key:seeNearby